Kiedy dwie rodziny postanowiły połączyć swoje siły i obaj seniorzy rodów wyrazili aprobatę, nie zwlekając, uruchamiano dyplomację. Potrzebny był mediator lub mediatorzy. Angażowano, biegłych w pertraktacjach między rodzinami, swatów. Mieli pomóc w ustaleniu wszystkich warunków zawieranego paktu czyli inaczej swaćba. Między innymi wartości i przedmiotowości wnoszonych majątków. „I będę przy tobie kiedy nasze włosy pokryją się szronem.”
Swaćba, czyli małżeństwo u Słowian zawierane było przed władzą lokalna. Zwykle był to Starosta plemienny i Żerca. Młodzi jak dziś przysięgali sobie wyłączność na całe życie. Małżeństwo słowiańskie było instytucja demokratyczna. Dbano, by dary wymieniane podczas zrękowin były porównywalne oraz wiano i posag pokrywały się w wartości.
Pokutuje do dziś przekonanie, że w pogańskich czasach małżeństwa zawierano gwałtem, jednak badania dowodzą, że jest to błędne mniemanie. Uprowadzenie stosowano jako alternatywę rytuału zasadniczego, przeprowadzanego przez swatów. Korzystali raczej z niego mniej majętni obywatele, by zachować twarz, a nie uchybić niewieście. Porwanie odbywało się często za zgodą oblubienicy, gdy opory rodziny okazywały się nie do przełamania. Do faktycznego uwiedzenia siłą dochodziło rzadko, gdyż groziło rewanżem. Poszkodowana familia ścigała zuchwałego fatyganta, posuwając się nawet do najazdu jego włości.
Niezmiernie ważną postacią, umiejącą przyćmić swą charyzmą głównych aktorów przedstawienia był, wcześniej wspomniany swat. Od jego kunsztu zależała długość i uciążliwość negocjacji. Do ustalenia było przecież dużo istotnych spraw. Dzielono majątek, a to była rzecz niebagatelna. Kościół, na swatów, patrzył zawsze wilczym okiem, nie tolerując konkurencji. Według starej tradycji swaci oprócz negocjacji przed ślubnych mogli przyjmować przysięgi od oblubieńców.
W wielu ludziach obecnie rozwija się niechęć przed dominatem wiary kościelnej i Śwaćba jest akuratną opcją dla związków partnerskich zawieranych za obopólną zgoda zainteresowanych. Jednak prawo nie zawsze nadąża za zmianami niesionymi przez coraz większe tempo życia. Warto jednak dać świadectwo czynem i propagować dawne rytuały. Historia może wzbogacać nasze życie.
